Ülkemizde 2017 yılından itibaren BES zorunlu primi 2022 ödenmesi zorunlu olup, işverenler işlemleri ve ödemeleri otomatik olarak yürütmektedir. İnsanlara rahat bir emeklilik sağlamayı amaçlayan bir plan olan BES, isteğe bağlı bir uygulamaydı.
Bireysel Emeklilik Sitemi, 2017 yılından sonra çıkarılan yönetmeliklerle zorunlu hale getirilmiştir. Bu birikimlerin toplanması ve değerlendirilmesi için birikime dahil edilen sistemde faydalı olması amaçlanan BES, kişiye ya emeklilik anında toplu olarak ya da aylık maaş ödeme sistemi ile geri ödeme yapmaktadır. Devlet, BES ödeyen kişilere katkı payı olarak teşvik vermiş ve bu teşvikin oranı yüzde 30 olarak belirlenmiştir.
BES Nedir?
BES, Bireysel Emeklilik Sistemi’nin kısaltmasıdır ve kişinin yaşamı boyunca gelirinin bir kısmını düzenli olarak biriktirerek emekli olduktan sonra refahını artırmayı amaçlayan bir sistemdir. BES, sosyal güvenlik sisteminin ayrılmaz bir parçası olarak bilinir. Emeklilikte kazanılan gelire ek gelir sağlayan tam bir bireysel emeklilik planıdır. BES sisteminde en az 10 yıl kalırsanız, 56 yaşında emekliliğe hak kazanmanız mümkündür. BES sistemi, emeklilik hakkınız varsa, emeklilik için üç farklı seçenek sunar. Bu seçenekler şu şekilde sıralanabilmektedir;
- Kişi dilerse birikimlerini toplu olarak alabilir,
- Dilerse tercihlerine göre bir geri ödeme planı oluşturabilir ve aylık olarak alabilir,
- Dilerse yukarıdaki iki seçeneği de tercih ederek; bir kısmını toplu bir kısmını geri ödeme planıyla alabilir.
Zorunlu BES Sistemi Nedir, Kimleri Kapsamaktadır?
Ülkemizde 1 Ocak 2017 tarihinde yayınlanan bir düzenlemeye göre gönüllü katılıma dayalı BES zorunlu hale getirilmiştir. Kamuda veya özel sektörde çalışan 45 yaş altı her Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı zorunlu BES programına dahildir. Bu koşulları sağlayan kişiler BES sistemine kabul edilir, ancak iki ay içinde cayma hakkı da saklı tutulur. Cayma hakkının kullanılması durumunda herhangi bir ekonomik zarar söz konusu olmayacak ancak ödenen katkı payları 10 iş günü içerisinde iade edilecektir. Cayma hakkını 2 ay içinde kullanmayan, takip eden üç yıl içinde cayma hakkını kullanamaz. Cayma hakkını kullansanız dahi devlet katkı payını almanız mümkün değildir.
Zorunlu BES Sorgulama Nasıl Yapılır?
BES sorgulama işlemi çevirimiçi olarak E-Devlet kapısından yapılabilmektedir. Bu sorgulamayı yapılabilmek için izlenmesi yollar aşağıda belirtilmiştir;
- BES sorgulama işlemi için öncelikle https://www.turkiye.gov.tr/emeklilik-gozetim-merkezi-bireysel-emeklilik-sistemi-devlet-katkisi-kullanim-ve-limit-bilgileri-sorgulamaadresine giriş yapılması gerekmektedir.
- Açılan sayfada kimlik doğrulaması yapabilmek için ‘Kimliğimi Şimdi Doğrula’ seçeneği tıklanmalıdır.
- Kimlik doğrulama sayfasında; E-Devlet şifresi ile, mobil imza ile, elektronik imza ile, T.C kimlik kartı ile ya da internet bankacılığı seçeneğiyle kimlik doğrulama işlemini tamamlayabilirsiniz.
- Kimlik doğrulama işleminden sonra açılan sayfada zorunlu BES sigortanız ile ilgili detaylı sorgulama sonucunu inceleyebilirsiniz.
Otomatik BES Ne Zaman Başladı, 2023 Yılında Uygulanacak Mı?
Uzun süredir gündemde olan BES sisteminin zorunlu olarak getirilmesi için uygulanacak düzenleme 2017 yılından itibaren uygulanmaya başlandı. Bu konuda otomatik BES sistemini uygulamaya başlayan veya uygulamaya başlayacak olan firmaların durumları aşağıdaki gibi sıralanabilir;
Bin ve daha fazla çalışanı olan şirketler düzenlemeye ilk dahil edilen şirketler oldu. 1 Ocak 2017 tarihi itibariyle binden fazla çalışanı olan firmalar otomatik BES sistemine geçmiştir.
- Çalışan sayısı 250 ila 999 arasında olan şirketler, düzenlemeye ikinci dahil edilenler olmuşlardır. 1 Nisan 2017 tarihi itibariyle çalışan sayısı 250 ila 999 arasında olan şirketler otomatik BES sistemine geçiş yapmışlardır.
- Çalışan sayısı 100 ila 249 arasında olan şirketler 1 Temmuz 2017 tarihi itibariyle otomatik BES sistemine geçiş yapmışlardır.
- Çalışan sayısı 50 ila 99 arasında olan şirketler 1 Ocak 2019 tarihi itibariyle otomatik BES sistemine geçiş yapmışlardır.
- Çalışan sayısı 10 ila 49 arasında olan şirketler, 1 Temmuz 2019 tarihi itibariyle otomatik BES sistemine geçiş yapmışlardır.
- Çalışan sayısı 5 ila 9 arasında olan şirketler ise 1 Ocak 2019 tarihi itibariyle otomatik BES sistemine geçiş yapacaklardır.
Maaşlardan Ne Kadar BES Ücreti Kesilir?
Otomatik BES sisteminde ise bu sisteme katılım işverenler aracılığıyla gerçekleşir ve prim geliri üzerinden hesaplanır. Otomatik BES sistemine dahil edilmeleri, prim bazında gelirin %3’ü oranında kesinti yapılarak garanti edilir. Kazanılan primin %3’ü alt limit olup, sigortalı dilerse daha yüksek meblağlar da ödeyebilir. Otomatik BES sistemi ile kapakta herhangi bir sınırlama veya sınırlama yoktur. Devlet tarafından ödenen primin %’sine eşit bir katkı, programda kalmak için alınır.2019 yılı BES kesintileri 150 TL’dir. Bu kesintilere örnek vermek gerekirse;
- Aylık prime esas kazancı 3 bin TL olan bir kişi için ödenmesi gereken BES kesintisi 90 TL olacaktır.
- Aylık prime esas kazancı 4 bin 500 TL olan bir kişi için, BES kesintisi 135 TL olacaktır.
- Aylık prime esas kazancı 5 bin TL olan bir kişi için ise, BES kesintisi 150 TL olacaktır.
BES Sistemini Kullanan Bir Kişinin Kazancı Ne Kadar Olur?
Otomatik BES’te çalışan, kazanılan asgari katkı payının yüzde 3’ü oranında katkı payı öder. Çalışan katkı payı hesaplanırken virgülden sonraki kısım dikkate alınmaz. Çalışan, işverenden sabit tutarın üzerinde bir kesinti talep edebilir. Asgari ücretli çalışanlar için (asgari brüt ücret 5.004 TL), bugünkü hesaplamada aylık 151 TL, yıllık 1.812 TL kesinti var. Yani bugün OKS’de kesilmesi gereken aylık minimum tutar 151 TL. Örneğin; Aylık prim geliri 6.500 TL olan bir çalışan için aylık 195 TL ve yıllık 2.340 TL kesinti yapılacaktır.
Devlet Katkı Payı Hangi Durumlarda Kesilir?
BES devlet katkı payı olan yüzde 25’lik kısım belirli durumlara uygunluk sağlanmaması durumunda kesilmektedir. Bahsi geçen durumlar şöyle listelenebilir;
- BES sistemine giriş yapıldıktan sonra ilk 3 yıl içerisinde cayma hakkı kullanırsa, kişi devlet katkı payı hakkından hiçbir şekilde faydalanamamaktadır.
- BES sisteminde kalınan süre 3 ila 6 yıllık döneminde iken cayma hakkı kullanırsa, kişi devlet katkı payının yalnızca yüzde15’ini alabilmektedir.
- BES sisteminde kalınan süre 6 ila 10 yıllık döneminde iken cayma hakkı kullanılırsa, kişi devlet katkı payının yalnızca yüzde 35’lik kısmını alabilmektedir.
- BES sisteminde kalının süre 10 yılı aştığında 56 yaş beklenmeden cayma hakkı kullanılırsa, kişi devlet katkı payının yalnızca yüzde 60’lık kısmını alabilmektedir.
- BES sisteminde 10 yıldan fazla kalınması ve 56 yaşının tamamlanması durumda, kişi devlet katkı payının yüzde 100’ünü alabilmektedir.
Devlet Katkı Payı Bireysel Emeklilik Sisteminde Ne Kadar?
Herhangi bir takvim yılında ödenen toplam devlet vergisi, o yıl için belirlenen toplam brüt yıllık asgari ücretin yüzde 30’sınırını aşması mümkün olmamaktadır. Örneğin asgari ücretin aylık brüt tutarı 2000 TL ise BES’ten bir ayda alabileceğiniz azami devlet katkısı 600 TL’dir.
BES Devlet Katkıları yalnızca Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları ve Mavi Kart sahipleri yararlanabilir. Bunun dışında devlet yardımı almak için başka bir şart aranmaz. Ayrıca eşinize veya çocuklarınıza BES hesabı açtırabilir, dilerseniz onlar adına katkı sağlayarak devlet katkılarından yararlanarak geleceklerini korumalarına ve güvence altına almalarına yardımcı olabilirsiniz. Son 2 yılda almış olduğunuz BES Devlet Katkısı tutarını e-Devlet üzerinden “Bireysel Emeklilik ve Otomatik Katılım Sisteminde Devlet Katkı Payı Sorgulama” ekranına giderek görebilirsiniz. Devlet katkısı almak için başvuru yapılması gerekmektedir.
